Autore:
Cicero, Marcus Tullius <106-43 a. C.>
Buonaccorsi, Filippo <1437-1496>
Sallustius, Caius Crispius
Philippus <re di Macedonia ; 2.>
Demosthenes
Aeschines <ca. 390 - <i>post</i> 330 a.C., oratore politico>
Demades
Arthaxerxes
Histanes
Hippocrates <ca. 460-370 a.C., medico>
Hannibal
Scipio Africanus, Publius Cornelius
Flaminius, Nepos Gaius
Bruni, Leonardo <1370-1448>
Boccaccio, Giovanni <1313-1375>
Vegio, Maffeo <1407-1458>
Pythagoras
Phalaris <tiranno di Siracusa>
Bracelli, Giacomo <1390-1466?, giureconsulto>
Pius <papa ; 2.>
Alfonso <re di Napoli ; 1.>
Marsuppini, Carlo <1398-1453>
Stella, Cotardo
Panormita <Beccadelli, Antonio>
Antonio Ivano
Titolo:
Brindisi, Biblioteca pubblica arcivescovile A. De Leo, Manoscritti, ms_A/6
Dati editoriali:
copia, Gabriele
Data di pubblicazione:
1473
Contributore:
Gabriele <15. sec.>, copista
Limpio, Pompeo <16 sec.>, possessore
Bruni, Leonardo <1370-1444>, traduttore
Tipo documento:
manoscritto
Livello bibliografico:
Monografia
Formato:
membranaceo ; cc. I + 220 + I ; mm 230x153
Descrizione:
Manoscritto membranaceo ; camicia: Rerum publicarum graecarum et latinarum anthologumena. ; umanistica di modulo medio con alcune annotazioni marginali di altra mano ; iniziali: semplici, ornate ; presenza di azzurro, oro e oro in foglia ; questo ms. è una miscellanea ed è citato nel catalogo del primo bibliotecario, Giovanbattista Lezzi, con titolo: "Ciceronis invectivae in Lucium Catilinam" (cfr. Noia I., "Il codice A/6 della biblioteca De Leo di Brindisi contenente le "Catilinarie di Cicerone", p. III). Gli autori contenuti in questa raccolta si dividono in tre gruppi: il primo comprende autori greci dei secoli VI-IV a.c., il secondo autori romani o inerenti alla storia romana dei secoli III-I a. c. e il terzo autori umanistici vissuti nei sec. XIV-XV, quasi contemporanei al codice. Sulla provenienza di questo codice mancano notizie precise; il Kristeller fu dell'opinione che si trattasse di una copia del codice fiorentino Riccardianus 671 ( cfr. Kristeller P.O., "Iter Italicum", v. 1, p. 38), con l'unica differenza che il codice Fiorentino aggiunge in coda due testi di Cristofaro Landino assenti nel codice A/6 (cfr. Kristeller P.O., "I codici umanistici posseduti dalle biblioteche dell'Italia meridionale e di Brindisi", p. 55). Sempre il Kristeller ipotizzò che il ms. fosse originario di Genova, presupponendo che il nome del copista Gabriel Finalis (c. 220r) indichi un luogo identificato come Finale Ligure, nei pressi di Genova, di cui tra l’altro fu originario il cardinale Giuseppe Renato Imperirali, della famiglia dei feudatari di Francavilla Fontana (Brindisi), dalla quale la famiglia De Leo acquistò molti libri a stampa, ma non si sa nulla dei codici manoscritti. Di certo si sa solo che questo codice appartenne a Pompeo Limpio di Brescia nel 1581, come si evince dalla nota di possesso a c. 1r "Pompeij Limpij Briziani" che riporta in alto anche lo stemma, e costituì il primo nucleo della biblioteca De Leo, fondata nel 1798. Sempre a c. 1r è presente uno stemma che la prof.ssa Albinia De la Mare del "Department of Western Mss." di Oxoford identificò come lo stemma di Federico da Montefeltro, vissuto dal 1410 al 1482 (cfr. Noia I., "Il codice A/6 della biblioteca De Leo di Brindisi contenente le "Catilinarie di Cicerone", p. XLI). Da un confronto con il ms. A/5 sono emerse caratteristiche comuni, quali il tipo di scrittura, ma con copisti differenti, la pagina ornata a c. 1r con la stessa decorazione, la disposizione delle lettere di richiamo alla fine di ogni fascicolo, la stessa legatura e forse anche lo stesso stemma (quello del codice A/5 è quasi completamente abraso). Si può affermare quindi che entrambi i mss. uscirono dalla stessa officina scrittoria, forse quella di Vespasiano da Bisticci di cui fece parte il copista del ms. A/5. A c. 220r si legge la nota "Emendatus est non exemplarum defectu sed incuria scriptoris" che ci avverte che i numerosi errori che si riscontrano collazionando il ms. non sono da attribuirsi ai testi originali, ma all'incuria del copista, il quale lui stesso ne ha corretti molti (le correzioni sono aggiunte nei margini laterali). Inoltre sono presenti manicula (cc. 1v, 3v, 4r, 7v, 8r, 11v, 34r, 42r, 43r, 49r, 53r, 84v, 88r, 102v, 114v, 162v, 166r) e aggiunte al testo marginali di altre mani, ciò denota che il ms. è stato letto e studiato. Timbro della biblioteca De Leo a cc. 3r, 7r
cc. 1r-32r, titolo presente: Invectivarum Marci Tullii Ciceronis in Lucium Catilinam Virum patricium tempore sui consulatus prima feliciter incipit Deo aspirante ; incipit: Quosque tandem ab uter catilina patientia nostra.
cc. 32r-39v, titolo presente: Bonacursii de Monte Magno Pistoriensis pro L. Catilina in Ciceronem invectiva ; incipit: omnis homines qui in massximis principatibus.
cc. 40r-41v, titolo presente: Crispi Sallustii historici clarissimi in M. T. Ciceronem invectiva ; incipit: Graviter et iniquo animo
cc. 42r-46v, titolo presente: Philippi Macedonum regis ad Senatum et plebem Atheniensium epistola ; incipit: Rex macedonum Philippum athenensium
cc. 50r-64r, titolo presente: Demosthenis Atheniensis philosophi et oratoris illustris in Philippum regem Macedonum oratio prima incipit ; incipit: Premultis o viri athenienses
cc. 64r-65r, titolo presente: M. T. Ciceronis prefatio: qua profitetur se conversirum in latinum orationes duas Eschinis ac Demosthenis illustrium oratorum ; incipit: Cum esset lex athenis
cc. 65r-66v, titolo presente: Eschinis ad Atheniensies epistola sequuntur in hoc libro due Eschinis ac Demosthenis orationes converse ut fertur a Leonardo Aretino ; incipit: Eschines atromiti senatui populo ; per Leonardo Bruni, detto l'Aretino, cfr. "Dizionario biografico degli italiani", vol. 14, pp. 618-633
c. 68r, titolo presente: Eschinis Atheniensis consultatio ; incipit: Meminiscor Athenis alexandriis
cc. 68r-68v, titolo presente: Demadis Atheniensis consultatio ; incipit: Admirans vehementer admiror
cc. 68v-69r, titolo presente: Demosthenis Atheniensis consultatio ; incipit: Apud vos imquestione
cc. 69r-70v, titolo presente: Demosthenis ad Alexandrum regem oratio ; incipit: Sihil habet rex Alexander
cc. 70v-71r, titolo presente: Arthaxersis regis ad Histanem epistola ; incipit: Arthaserxes magnus persarum
c. 71r, titolo presente: Histhanis ad Hipocratem medicum epistola ; incipit: Histanes hyppocrati medico
cc. 71r, l. 13, titolo presente: Hipocratis medici ad Histhanem epistola ; incipit: Hyppocrates medicus Hystani
cc. 71r (l. 22)-72r, titolo presente: Hipocratis ad populum abdiritarum epistola ; incipit: Hyppocrates populo abdiritarum salutem
cc. 72r-73r, titolo presente: Hipocratis medici ad Philopomenem epistola ; incipit: Hyppocrates Philoppomeni salutem
cc. 73r-75r, titolo presente: Hannibalis Carthaginensis ad Scipionem Africanum oratio pro pace impetranda ; incipit: Si hoc ita datum erat
cc. 75r-75v, titolo presente: Scipionis responsum ad Hannibalem ; incipit: Non me fallebat hanibal adventus
cc. 76r-77r, titolo presente: Oratorum Scytharum ad Alexandrum Macedonum regem oratio aurea ; incipit: Hidii habitum corporis tui auditati
cc. 77v-78r, titolo presente: Opus Egregium: ex quo luculenter disputatur de vera nobilitate ; incipit: Apud maiores nostros
cc. 78r-79r, titolo presente: Declamane controversie titulus ; incipit: Claruit Rome (sic) quondam
cc. 79r-83v, titolo presente: Publii Cornelii dicentis oratio ; incipit: Si ex nobis Lucretia nobiliorem petit
cc. 83v-94r, titolo presente: C. Flaminii respondentis oratio ; incipit: Magna mihi gratia est
c. 94v, titolo presente: Leonardi Aretini epistola ad Bindacium suum ricasolanum ; incipit: Leonardus Bindacio ricasolano
cc. 95r-101v, titolo presente: Bocacii fabula ex vulgari sermone in latinum conversa per Leonardum Aretinum ; incipit: Tancredus erit princeps salernitanus
cc. 102r-121v, titolo presente: Mafei Vegii laudensis eruditi viri insigne opus de felicitate et miseria. Hic profecto vir et poesim et philosophiam complexus ingenio claruit Palinurus ; incipit: Obsecro te o charon sine me
c. 122r, titolo presente: Phitagore pilosophi epistola elegans ; incipit: Pitagoras dionisio tiranno
cc. 122r-123r, titolo presente: Phalaradis tiranni Agrigentini epistola de principatu retinendo ad Demotelem ; incipit: Falaris de moteli salutem
cc. 123r-124r, titolo presente: Jacobi Brucellei genuensis epistola ad Franciscum Spinulam classis admitarum superatum quo et apud venetos captivum ; incipit: Cum nihil minus cogitarem
cc. 124r-125r, titolo presente: Pii Pontificis Maximi ad Paulum de campo fregoso Archiepiscopum ducem qui genuen epistola ; incipit: Ducatum patriae tuae
cc. 125r-125v, titolo presente: Alfonsi utriusque Siciliae Regis ad invictum populum florentinum epistola ; incipit: Deum homines quod testamur
cc. 125v-128v, titolo presente: Invicti populi Florentini responsum ad regem dictante Carolo Aretino viro claro ; incipit: Erat profecto regum nostro
cc. 128v-130r, titolo presente: Petrii Campofregosii genuensium ducis et octo virorum balie ad Alfonsum regem dictante Gotardo Stella Saresanensi ; incipit: Recogitantes sepe
cc. 130r-132v, titolo presente: Alfonsi regis responsum ad ducem Genuen. Et ad octo viros dictante Antoni Panormita ; incipit: Qui fortasse vos non norunt
cc. 132v-134v, titolo presente: Petri Genuensis Ducis ed octo virorum balie responsum ad Alfonsum Regem dictante Jacobo Bracelleo facundo viro ; incipit: Infinitas prope a te
cc. 135v-136r, titolo presente: Ligurgi leges Lacedemoniis tradite ac in his brevioribus sententiis redacte per Antonium Hivanum Sarecanensis ; incipit: Populos in obsequium principum
cc. 136v-137v, titolo presente: Exempla plura de servandis legibus jus iurando et justicia in his redacta brevioribus sententiis ex diversis auctoribus per Antonium Hyvanum Sarecanenensis ; incipit: Calenciis in urbe
cc. 138r-139r, titolo presente: Antonii Hyvani Sarecanensis collectiones de justicia et premiis iustorum ; incipit: Iactantius in libro
cc. 139v-178r, titolo presente: Eschinis Atheniensis oratio in Thesiphontem et Demosthenem habita in magno civitatum Grecie concursum ea fertur per Leonardum Aretino ex greco in latinu fuisse conversa ; incipit: Quanti conatus parentur viri
cc. 178v-220r ; incipit: Primum quidem viri athenienses deos ; Testo privo di autore e titolo
Provenienza:
Biblioteca pubblica arcivescovile Annibale De Leo - Brindisi - IT-BR0002 ; Segnatura: ms A/6
Identificativo:
CNMD0000209634
Collezione:
Storia locale. Brindisi e il suo territorio
Agenzia:
Biblioteca provinciale - Brindisi
Accessibilità:
pubblico
Completezza della digitalizzazione:
completo
Teca digitale:
MagTeca - ICCU
Formato digitale:
tiff; jpeg
Progetto:
http://www.provincia.brindisi.it
https://tinyurl.com/29mkboeg